مقدمه
جفت راه ارتباطی مادر و جنین است تا جنین بتواند مواد غذایی و اکسیژن مورد نیاز خود را از مادر بگیرد و مواد زاید و دی اکسید کربن را به خون مادر بفرستد. اما پس از زایش دیگر نیازی به این اندام نیست و جفت باید بسرعت از رحم خارج شود. جفتماندگی به سلامت گاوهای شیری آسیب میرساند و بازده تولیدمثل آنها را کاهش میدهد. در اغلب گاوها بفاصله 6 ساعت پس از زایش جفت از رحم خارج میشود. اما، چنانچه بفاصله 8 تا 12 ساعت پس از زایش جفت خارج نشود، جفتماندگی اتفاق افتاده است. برخی متخصصان نیز خارج نشدن جفت بفاصله 12 تا 24 ساعت پس از زایش را جفتماندگی میدانند. جفتماندگی در گاوهای شیری آثار زیانباری دارد که مهمترین آنها عبارتند از:
تاخیر در برگشت رحم
افزایشزمان رسیدن به اولین تلقیح
افزایشدفعات تلقیح بازای آبستنی
کاهش نرخ آبستنی و افزایشروزهای باز
جفتماندگی توان گلبولهای سفید برای از بین بردن باکتریها را کاهش میدهد. بنابراین جفتماندگی با بروز اندومتریت، متریت و ورم پستان نیز ارتباط دارد و این ناهنجاریها موجب کاهش بازده تولیدمثل گله میشوند. نتایج یک متاآنالیز در سال 2000 نشان داد که در صورت بروز جفتماندگی، فاصله زایش تا اولین تلقیح 2 تا 3 روز بیشتر میشود و نرخ گیرایی در اولین تلقیح 4 تا 10 درصد کاهش مییابد که نتیجه آن افزایش روزهای باز به مدت 6 تا 12 روز است. در این مقاله تلاش شده است که بطور خلاصه فیزیولوژی جدا شدن جفت از رحم، فاکتورهای موثر بر جفت-ماندگی و راهکارهای عملی پیشگیری و رفع این مشکل مورد بررسی قرار گیرد.
فیزیولوژی جدا شدن جفت از رحم
جفت در گاوها با کمک پیوندهای کوتیلدون-کارونکل و کلاژن به رحم متصل می شود. بنابراین تجزیه شدن کلاژن یک عامل کلیدی برای جدا شدن جفت از رحم است. در هنگام زایمان یک سری اتفاقات پیاپی صورت میگیرد که شروع آن با ترشح کورتیزول جنینی است. در نتیجه مسیر ساخته شدن استروئیدها از پروژسترون به استروژن تغییر مییابد.
افزایش غلظت استروژن موجب بیان گیرندههای اکسیتوسین در بافت ماهیچهای رحم )مایومتریوم( و ترشح موجب آغاز انقباضات رحمی و از بین رفتن جسم زرد میشود. PGF2α میشود. سپس )PGF2α( F2α پروستاگلاندین از بین رفتن جسم زرد، ترشح هورمون ریلاکسین را افزایش و ترشح پروژسترون را کاهش میدهد و ایندو عاملی برای فعال شدن آنزیم کلاژناز هستند. علاوه بر نقش آنزیمهای کلاژناز و منوآمیناکسیداز، فعال شدن سیستم ایمنی مادر بر علیه غشاهای جنینی و فعال شدن پاسخهای التهابی نیز نقش مهمی در خارج شدن جفت از رحم دارد. از سوی دیگر با تولد نوزاد، خونرسانی به جفت کم میشود و ویلیها جمع شده و انقباضات رحمی ناشی از تولید پروستاگلاندین موجب بیرون انداختن جفت از رحم میشود.
ریسکفاکتورها و دلایل بروز جفتماندگی
چندین ریسک فاکتور موثر بر جفتماندگی شناسایی شده است که مهمترین آنها عبارتند از اسکور بدنی زیاد، سقط، دو قلوزایی، سختزایی، القای زایمان، کاهش مدت آبستنی، سزارین، سرکوب سیستم ایمنی، تنشهای اواخر آبستنی، کمبود برخی مواد مغذی از جمله بالانس نبودن انرژی و پروتئین جیره، سلنیوم، ،BVD برخی عوامل عفونی شامل گرچه مکانیزم تاثیر این عوامل بر جفتماندگی بخوبی مشخص نیست، اما .A و بتاکاروتن یا ویتامین E فسفر، ویتامین عوامل هورمونی و بیوشیمیایی نشان میدهد که با بهم ریختن یک یا چند تا از عوامل گفته شده جفتماندگی اتفاق میافتد. برخی معتقدند که نبود انقباضات کافی رحمی دلیل اصلی جفتماندگی است و لی پژوهشها نشان داده است که علت اصلی جفت ماندگی جدا نشدن پیوند کوتیلدونها و کارونکل ها است. در گاوهایی که دچار جفتماندگی میشوند، فعالیت فاگوسیتیک گلبولهای سفید کم است. علاوه براین اینترلوکین- 8 )یک محرک شیمیایی برای فعالیت نوتروفیلها( در گاوهای جفتمانده کمتر تولید میشود. بنابراین میتوان گفت که کاهش فعالیت نوتروفیلها در محل پیوند جفت با رحم و کاهش ظرفیت آنتیاکسیدانی جفت در مدت آبستنی از دلایل بروز جفتماندگی است. گزارش
شده است که در گاوهای جفتمانده فعالیت آنزیم سوپراکسید دیسموتاز و غلظت استروژن خون کمتر است. بالانس نامناسب آنتیاکسیدانها در جفت موجب کاهش تولید استروژن و کاهش تولید پروستاگلاندین می شود که نتیجه آن تجمع آراشیدونیک اسید و لینولئیک اسید در بافت جفت است.
موجب کاهش جفتماندگی در گاوهای E نتایج یک متاآنالیز در سال 2007 نشان داد که مصرف مکمل ویتامین و سلنیوم علاوه بر دخالت در ظرفیت آنتیاکسیدانی، موجب افزایشتعداد گلبولهای E شیری میشود. ویتامین سفید کیموتاکسیک در محل پیوند جفت با رحم می شوند، بنابراین در دفع جفت دخالت دارند.
بررسیها نشان میدهد که در گاوهای دچار جفتماندگی فعالیت آنزیم های پروتئازی از جمله کلاژناز در محل پیوند جفت با رحم، کم است و از آنجا که کلسیم در فعالیت آنزیم کلاژناز دخالت دارد بین جفتماندگی و هیپوکلسیمی ارتباط وجود دارد.
دریافت مقاله از این بخش:
